İşlik Okul

Entegre Eğitim Merkezi

Eğitim, toplumun her kesiminin, hatta canlı veya cansız tüm varlıkların etkilendiği bir sosyal sistemdir. Bir toplumda eğitimin seviyesi ne ise, tarım, sanayi, turizm, ulaştırma, savunma, adalet, siyaset, aile düzeni, komşuluk ilişkileri de dahil olmak üzere her alan ve her kesimin seviyesi buna paralellik gösterecektir. Arzu edilir ve sürdürülebilir bir kalkınmayı sağlayacak eğitimin, son derece önemli, toplumsal bir görev olduğunun bilincinde ve kalkınma eğitiminin bir seferberlik işi olduğunun idrakinde olan TOVAK, bu doğrultuda örnek bir okul projesi ortaya koymuştur. Bu pilot proje, İşlik Okul Projesi’dir.

İşlik Okul her şeyden önce bir ‘dikey eğitim kademesi’dir. Yani mevcut eğitim sistemi içinde tanımı olan ve bir önceki kademenin diploması üzerine, bir sonraki kademeye geçiş imkanı sağlayan bir eğitim basamağıdır. Bu kademe, orta öğretim (lise) de olabilir, yüksek öğretim de. Ancak TOVAK, kolaylık, çeviklik ve olabilirlik açısından, bu eğitim birimi örneğini lise kademesine dayandırmayı tercih etmiştir.

İşlik Okul bir ‘lise’dir ve bu modelin mesleki bakımdan lise fonksiyonu Açık Öğretim Lisesi tarafından yerine getirilecektir. Bunun ilk nedeni, Açık Öğretim Lisesi’nin zaten mevcut olmasıdır; yani, İşlik Okul modelinin bu unsuru, hiçbir ilave bürokrasiye ve maliyete gerek olmaksızın, modelin temel yapı taşı olarak mevcuttur. Bir diğer etken ise, İşlik Okul bağlamında Açık Öğretim Lisesi’nin birtakım üstünlüklere sahip olmasıdır: Örneğin, öğrenci kendi zaman planını kendine göre düzenleyebilir. Ayrıca, öğrenimin bireyselleşmesi, yani kişisel hız ve biçime uyarlanması Açık Öğretim’de daha imkanlıdır. Nihayet, çağdaş teknolojinin, yaratıcı öğretim sanatının, mümkün olan en değerli içeriklerle bütünleştirilerek sunulması, bu öğretim biçimini günden güne daha da üstün kılmaktadır.

İşlik Okul bir mesleki eğitim yuvasıdır. Öğrencilerine hayatta kullanabilecekleri, geçimlerini sağlayabilecekleri bir veya birden fazla üretim becerisi sağlar. Bu açıdan bakıldığında TOVAK, İşlik Okul’un Mesleki Açık Öğretim biçiminde tasarlanmasını en makul seçenek olarak görmektedir.

İşlik Okul bir üretim birimidir. Meslekleri öğretirken kullanılabilir, satılabilir mal ve hizmetler üretimini hedefler. Bu ise hem öğrenim, hem kurumsal oto finansman, hem de öğrenciler için maddi teşvik bakımından İşlik Okul’un önemli bir unsurudur.

İşlik Okul bir toplumsallaşma ve kültürlenme yurdudur. Öğrenciler eğitim sürecinde sinema, tiyatro, resim, müzik, edebiyat gibi kültür alanları ile tanışırlar. Kültürümüzün varlıklarını ve değerlerini edinir, özümserler. Birlikte iş yapma, çalışma, eğlenme adabını edinirler. Çevrelerinde ilgi ve yardıma muhtaç olanlara dönük organize yardım faaliyetleri ile iyi ve faydalı yurttaş olma hasletlerini geliştirirler.

İşlik Okul’un ideal ortamı, sanat atölyeleri, spor tesisleri, çok kaliteli telekonferans ve etkileşimli iletişim imkanına sahip görsel, işitsel altyapı ve üretim atölyeleri gibi üniteleri ile oluşmaktadır. Bu ünitelerin aynı çatı altında bulunması gerekmez. Hatta bazı durumlarda mümkün de olmayabilir; çünkü öğrenciler, kurulan işbirlikleri çerçevesinde kimi zaman Milli Eğitim Bakanlığı’na, Gençlik ve Spor Bakanlığı’na, kimi zaman Belediyelere ait tesislerden de yararlanabilirler. İdeal olanı, mümkünse kampüs ortamının, sosyalleşmeye de elverecek biçimde tek çatı altında toplanmasıdır ancak, Mesleki Açık Öğretim’in zorunlu kıldığı programlar dışında kampüse gelme zorunluluğu yoktur. Dolayısıyla kampüste bulunma bir zorunluluk değil, bir tercih olacaktır.

İşlik Okul’un bu biçimde kurgulanması aynı zamanda, aynı altyapı ile (klasik sisteme göre) çok daha büyük sayıya ve çok daha geniş coğrafyaya hizmet verilmesini sağlar. İletişim teknolojisinin olanakları ile eğitim hizmetlerinin hanelere taşınması, bu bakımdan büyük bir imkan sunacaktır.

İşlik Okul iki temel unsurdan oluşur. Bunlardan biri İşlik Okulun ‘akademik’ boyutudur ki, bu boyutu sağlayacak olan kurum, Mesleki Açık Öğretim Lisesi’dir. Bu unsur bakımından öğrencinin hak ve sorumlulukları tamamen bireysel olarak ‘Milli Eğitim Bakanlığı’ tarafından düzenlenen kurallar içinde cereyan eder. İşlik Okul’un diğer unsuru ise, ‘akademik’ eğitim dışında kalan sanatsal, kültürel, sportif olanaklar ve etkinlikler, üretim faaliyetleri, toplumsal hizmetler, kültür gezileri, boş zaman değerlendirme, mesleğe yönlendirme gibi çalışmalar ile bunların gerektirdiği fiziki ve teknolojik altyapıdır. İşlik Okulun ayırıcı unsurları bunlardır ve bu unsurlar, bir veya birden fazla kurumun girişimi ile gerçekleştirilebilir. Belediyelerin, Gençlik ve Spor Bakanlığı’na ait birimlerin veya başkaca kurumların da işin gereğine göre projede yer alması mümkündür.Öte yandan, yardımsever kişi ve kurumların, yoksul ve muhtaç gençlere bu projede destek vermeleri elbette çok önemlidir. İşlik Okulu bir gönüllü eğitim hizmeti olarak üstlenecek Vakıf gibi girişimci, organize edici ve uygulayıcı bir kurumun varlığı ise ayrı bir önem taşıyacaktır.

İşlik Okul’u Türkiye için model proje haline getirebilecek olan temel unsurları kısaca şöyle sıralamak mümkündür:

* İşlik Okul meslek edinme ile eğitimde dikey ilerleme gereksinmelerini uzlaştırır. Meslek edinmeyi “terminal” bir hedef olmaktan çıkartır. İsteyen ve gerekli yeterliliğe sahip bulunan öğrencinin yüksek öğrenime ulaşmasının önünü kesmez.

* Eğitim sürecinin, İşlik Okul’a entegre edilecek döner sermaye sistemi ile üretken kılınmasını sağlar ve bir yandan otofinansman olanaklarını arttırırken, diğer yandan da eğitimin kişilere ve topluma yüklediği fırsat maliyetini azaltır.

* İşlik Okul eğitimde “açık/örgün” çelişkisine de çözüm üretir. Açık ve örgün sistemlerin ve teknolojilerin, hem pedagojik hem ekonomik optimizasyonunu sağlar.

* Eğitimde artık eksikliği çok yakından hissedilen toplumsallaşma ve iyi ve ahlaklı yurttaş olma sorununun çözümüne de iyi bir örnek teşkil edebilir. İşlik Okul’un bu alandaki olası başarısı ülkemizde uygulanacak eğitim felsefesine yeni bir soluk getirebilir.

İşlik Okul’un tüm bu hedefler yönünden izlenmesi, belgelenmesi ve kamuoyuna sunulması TOVAK için önemli bir misyondur. İşlik Okul’un ilk uygulaması bilişim teknolojileri, turizm, elektrik, sıhhi tesisat, marangozluk gibi alanlarda başlatılabilir.

TOVAK, İşlik Okulu, tıpkı Köy Enstitüleri gibi, eğitim sistemi içinde kendi bürokrasisi ile yürüyen, kendi tanımı olan, harmanlanmış (blended) bir okul türü olarak sisteme kazandırmayı amaçlamaktadır. Bugün için böyle bir okul türü yoktur ama öğrencilerin öğrenimlerini mümkün olan en esnek biçimde sürdürebilecekleri ve yılda birkaç kez sınava girmekten başka hiçbir klasik okul sorumluluğu ile sınırlandırılmadıkları resmi bir diploma kurumu vardır: Mesleki Açık Öğretim Lisesi.

Sözün özü, İşlik Okul, öğrencinin yer ve zaman özgürlüğünden yola çıkarak ve bilim, kültür, sanat, üretim becerisi, sosyal sorumluluk gibi ögeleri onun etrafında harmanlayarak oluşturulacak bir modeldir. Başlangıçta gösterilmesi gereken ekstra bir özenle, kısa sürede kendini kanıtlayacak ve klasik lise kurumuna göre her yönden üstünlüğü ile aranan bir marka haline gelecektir.

İşte o zaman İşlik Okul, eğitim sistemimizde tanımlı bir ortaöğretim türü olarak da resmi yerini alabilir. Başarılı olursa, bütün kalkınmakta olan ülkelere de bir Türkiye markası olarak öncülük yapar.

İşlik Okulun ilk örneği, neden bir ‘İsmail Hakkı Tonguç Kampüsü’ olmasın?